Ο πυρετός δεν είναι νόσος αλλά αποτελεί το σύμπτωμα μιας νόσου. Είναι μια φυσιολογική αμυντική αντίδραση του οργανισμού στην είσοδο κάποιου ξένου παράγοντα, συνήθως ιού ή μικροβίου, στην κυκλοφορία του αίματος. Ο πυρετός είναι χρήσιμος για τον οργανισμό γιατί λειτουργεί ως ένα “σήμα κινδύνου” και αποτελεί μέρος της κινητοποίησης του αμυντικού συστήματος προκειμένου να αντιμετωπίσει κάποιας μορφής λοίμωξη. Εκτός από τους ιούς και τα βακτήρια, άλλη πιθανή αιτία πυρετού μπορεί να είναι κάποιο εμβόλιο ή η παρατεταμένη έκθεση σε υψηλή θερμοκρασία. Τις περισσότερες φορές ο πυρετός και η λοίμωξη που τον προκαλεί δεν είναι κάτι ανησυχητικό και υποχωρεί σε λίγες ημέρες με απλά μέτρα αντιμετώπισης.
Ο πυρετός μπορεί να εμφανιστεί σταδιακά ή να ανέβει απότομα. Συνήθως, ο τρόπος εμφάνισης και το ύψος του πυρετού δεν σχετίζονται με το είδος της λοίμωξης και τη σοβαρότητά της.
Για την αξιολόγηση της σοβαρότητας μιας λοίμωξης, είναι πολύ σημαντικό να συνεκτιμάται παράλληλα με τον πυρετό και η γενική εικόνα και διάθεση του παιδιού. Ένα παιδί με πυρετό το οποίο είναι ευδιάθετο, παίζει και έχει όρεξη, δεν εμπνέει ιδιαίτερους λόγους ανησυχίας.
Ο πυρετός από μόνος του σπάνια είναι επικίνδυνος για την υγεία του παιδιού. Μπορεί να προκαλέσει όμως δυσφορία και κακή διάθεση στο παιδί. Ορισμένες φορές όταν ανεβαίνει ο πυρετός το παιδί έχει ρίγος. Σημειώνεται ότι το ρίγος (δηλαδή το τρέμουλο) αποτελεί μια φυσιολογική εκδήλωση προσαρμογής του οργανισμού στην άνοδο της θερμοκρασίας του σώματος και διαφέρει από τους πυρετικούς σπασμούς. Όταν πέφτει ο πυρετός, μπορεί το παιδί να ιδρώσει και εάν δεν παίρνει αρκετά υγρά μπορεί να αφυδατωθεί.
Σημάδια που μπορεί να σας οδηγήσουν στην υποψία ότι το παιδί σας έχει πυρετό είναι:
Η μέση φυσιολογική θερμοκρασία του ανθρώπινου οργανισμού είναι περίπου 37 βαθμοί Κελσίου (μέτρηση μασχάλης) με μικρές διαφοροποιήσεις από παιδί σε παιδί. Διακυμάνσεις παρατηρούνται κατά τη διάρκεια της ημέρας ανάλογα με τη φυσική δραστηριότητα, το μπάνιο ή το φαγητό (κυρίως στα βρέφη) και τέλος ανάλογα με την εποχή του χρόνου.
Αναφερόμαστε στην ύπαρξη πυρετού όταν η θερμοκρασία του σώματος, με μέτρηση στη μασχάλη, είναι ≥37,5 βαθμούς Κελσίου (σε 2-3 επαναλαμβανόμενες μετρήσεις). Μικροδιακυμάνσεις της θερμοκρασίας μέχρι 37,5 βαθμούς Κελσίου, γνωστές και ως “δέκατα”, αν και συχνά αποτελούν πηγή άγχους για τους γονείς, δεν αξιολογούνται αν δεν παρατηρούνται σταθερά. Τέλος, η υποθερμία είναι το αντίθετο του πυρετού, δηλαδή η θερμοκρασία σώματος είναι χαμηλότερη από τη φυσιολογική.
Ο καλύτερος τρόπος για να ελέγξετε τη θερμοκρασία του παιδιού σας είναι η μέτρηση με ένα θερμόμετρο. Η μέτρηση της θερμοκρασίας συνιστάται να γίνεται με ηλεκτρονικό θερμόμετρο και να αποφεύγεται τελείως η χρήση γυάλινου υδραργυρικού θερμόμετρου. Το τελευταίο απαγορεύεται λόγω της επικινδυνότητας από την τοξικότητα του υδραργύρου στην περίπτωση που σπάσει και απελευθερωθεί στο περιβάλλον. Οι επιπτώσεις αφορούν το παιδί, τους γονείς και το ευρύτερο περιβάλλον.
Όταν ένα παιδί έχει πυρετό είναι σημαντικό να φροντίζετε να πίνει αρκετά υγρά (νερό) και γενικότερα να νιώθει άνετα, φορώντας ελαφριά ρούχα και παραμένοντας σε ένα δροσερό χώρο. Ακολουθώντας κατάλληλες οδηγίες από τον γιατρό σας μπορείτε να αντιμετωπίσετε τον πυρετό χορηγώντας στο παιδί κάποιο αντιπυρετικό. Τα τελευταία χρόνια αποφεύγεται η χορήγηση ασπιρίνης στα παιδιά.
Τρόποι μέτρησης της θερμοκρασίας
Υπάρχουν πολλοί τρόποι να μετρήσετε τη θερμοκρασία του σώματος του παιδιού σας. Σημαντικό είναι να γνωρίζετε ότι κάθε τρόπος έχει πλεονεκτήματα και περιορισμούς. Ο συνηθέστερος (και προτεινόμενος) τρόπος μέτρησης για παιδιά έως 5 ετών είναι από τη μασχάλη, γιατί είναι ευκολότερος, πιο γρήγορος, λιγότερο παρεμβατικός και αξιόπιστος.
Φροντίστε να έχετε καθαρίσει καλά το ηλεκτρονικό θερμόμετρο και τοποθετήστε την άκρη του σε άμεση επαφή με το στεγνό δέρμα του παιδιού στην κοιλότητα της μασχάλης. Κρατήστε σταθερά το χέρι του παιδιού σε επαφή με το σώμα του και διαβάστε την ένδειξη της θερμοκρασίας μετά το χαρακτηριστικό ηχητικό σήμα (συνήθως μετά από 10-15 δευτερόλεπτα).
Άλλοι τρόποι μέτρησης της θερμοκρασίας είναι από το στόμα, από το ορθό, από το αυτί και από το μέτωπο. Η μέτρηση από το στόμα και η μέτρηση από το ορθό, παρότι είναι πιο ακριβής, δεν προτείνονται ως γενικές μέθοδοι ρουτίνας, γιατί υπάρχουν ζητήματα ασφαλούς χρήσης και αποδοχής από τους γονείς και το παιδί. Τα θερμόμετρα μετώπου δεν θεωρούνται ιδιαίτερα αξιόπιστα.
Στο εμπόριο υπάρχουν διαθέσιμα διάφορα είδη θερμομέτρων εκτός από το ηλεκτρονικό (ψηφιακό) τα κυριότερα από τα οποία είναι του αυτιού, το υπέρυθρο τυμπανικό και οι ταινίες μέτρησης μετώπου. Τα υδραργυρικά θερμόμετρα έχουν πλέον αποσυρθεί από την κυκλοφορία.
Σε περίπτωση πυρετού επικοινωνήστε με τον παιδίατρο εάν:
Χορήγηση αντιπυρετικών
Χορήγηση παρακεταμόλης
Η παρακεταμόλη είναι μια φαρμακευτική ουσία που χρησιμοποιείται ως:
Χορηγείται χωρίς συνταγή ιατρού.
Το φάρμακο παρασκευάζεται από πολλές φαρμακευτικές εταιρείες και κυκλοφορεί στο εμπόριο με διαφορετικές εμπορικές ονομασίες. Σε κάποιες περιπτώσεις κυκλοφορεί σε συνδυασμό με άλλες φαρμακευτικές ουσίες.
Η παρακεταμόλη κυκλοφορεί σε: χάπια (ταμπλέτες), σε διαλυόμενα χάπια, σε σιρόπια (που συνήθως χρησιμοποιούνται στα παιδιά), σε υπόθετα (που χορηγούνται από το ορθό-δηλαδή το τελευταίο τμήμα του εντέρου) και σε ενέσιμη μορφή. Στη συσκευασία του φαρμάκου αναγράφεται η περιεκτικότητα του σε παρακετομόλη. Συνήθως αυτή αναφέρεται σε milligrams (mg). Έτσι πχ. αν πρόκειται για συσκευασία με χάπια θα αναφέρεται ότι κάθε χάπι περιέχει 500 mgπαρακετομόλης. Αν πρόκειται για σιρόπι θα αναφέρεται η περιεκτικότητα στα 5ml, που συνήθως είναι 120 mg σε κάθε 5ml φαρμάκου.
Δοσολογία
Η δόση εξαρτάται από:
Παιδιά >12 ετών: 0.5-1 g κάθε 4-6 ώρες. H δόση να μην υπερβαίνει τα 4 g/24ωρο για λίγες μέρες.
Παιδιά 3 μηνών-12 ετών: 10-15mg/kg 3-4 φορές την ημέρα.
Για παιδιά ηλικίας <3μηνών: 10mg/kg.
Για τη χορήγηση από το στόμα και το ορθό ακολουθείτε την ίδια δοσολογία. Η παρεντερική χορήγηση αφορά μόνο γιατρούς.
Στις συνιστώμενες δόσεις, η παρακεταμόλη συνήθως δεν έχει ανεπιθύμητες ενέργειες. Σε υπερδοσολογία όμως (δόση υπερβολικά μεγαλύτερη από τη συνιστώμενη) υπάρχει σοβαρός κίνδυνος για τοξική οξεία ηπατική ανεπάρκεια.
Χρήση σε βρέφη και παιδιά
Συνιστάται προσοχή στη χορήγηση της παρακεταμόλης σε βρέφη κάτω 12 εβδομάδων. Ο περιορισμός οφείλεται στο γεγονός ότι ο πυρετός σε αυτή τη μικρή ηλικία χρειάζεται άμεσα ιατρική εκτίμηση και πιθανά εργαστηριακό έλεγχο. Μόνη εξαίρεση αποτελεί ο πυρετός σε βρέφος 8 εβδομάδων ή μεγαλύτερο μετά από εμβολιασμό.
Δεν συνιστάται χορήγηση σκευασμάτων που περιέχουν περισσότερες από μία δραστικές ουσίες σε παιδιά κάτω των 6 ετών.
Η εναλλάξ χορήγηση παρακεταμόλης και ιβοπρουφένης συνιστάται να γίνεται με προσοχή καθώς μπορεί να οδηγήσει σε λανθασμένη δοσολογία και υπερδοσολογία με επακόλουθες ανεπιθύμητες επιδράσεις.
Χορήγηση:
Η υπολογισμένη ποσότητα του φαρμάκου (σε κυβικά εκατοστά, ml) είναι προτιμότερο να χορηγηθεί με σύριγγα- χωρίς τη βελόνα- ή με δοσιμετρικό κουτάλι ή ποτηράκι. Τα κουτάλια σερβιρίσματος δεν είναι αξιόπιστα για τη χορήγηση φαρμάκου, επειδή δεν έχουν όλα την ίδια χωρητικότητα.
Εάν διαβάσετε σε οδηγίες ένα κουτάλι του γλυκού αυτό σημαίνει ότι το κουταλάκι του γλυκού έχει χωρητικότητα 5 ml. Εάν αναφέρεται μία κουταλιά της σούπας αυτό σημαίνει ότι το κουτάλι έχει χωρητικότητα 15 ml.
Η παρακεταμόλη μπορεί να χορηγηθεί πριν ή μετά το φαγητό.
Η δόση μπορεί να επαναληφθεί σε 4-6 ώρες και δεν θα πρέπει να χορηγηθούν πάνω από 5 δόσεις παρακεταμόλης το 24ωρο.
Ο πυρετός συνήθως υποχωρεί μία ώρα περίπου μετά τη χορήγηση.
Μερικές φορές τα φάρμακα αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και το ένα μπορεί να επηρεάσει τη δράση του άλλου. Αν το παιδί σας παίρνει κάποιο φάρμακο συστηματικά, ρωτήστε τον γιατρό σας αν είναι ασφαλές μαζί με το φάρμακο αυτό να χορηγηθεί παρακεταμόλη.
Όλα τα φάρμακα πρέπει να φυλάσσονται σε μέρος δροσερό, χωρίς υγρασία μακριά από άμεσο φως και να κλειδώνονται, ώστε τα παιδιά σε καμιά περίπτωση να μην έχουν πρόσβαση σε αυτά. Προσοχή στην ημερομηνία λήξης του σκευάσματος.