Ψείρες τριχωτού κεφαλής

Οι ψείρες του τριχωτού της κεφαλής είναι μικρά έντομα, με μέγεθος, όταν είναι νηστικά, ελαφρά μικρότερο από την κεφαλή μιας καρφίτσας. Η εμφάνιση τους είναι συνηθισμένο φαινόμενο μεταξύ των παιδιών που πηγαίνουν σχολείο ή παιδικό σταθμό και δεν σχετίζεται με την καθαριότητα του σπιτιού ή των μαλλιών. Δεν μεταφέρουν κάποια ασθένεια και η καταπολέμησή τους μπορεί να επιτευχθεί αποτελεσματικά ακολουθώντας έγκαιρα και με προσοχή ορισμένα απλά μέτρα αντιμετώπισης. Σημειώνεται ότι εκτός από τις ψείρες τους κεφαλιού, υπάρχουν και οι ψείρες του σώματος και του εφηβαίου, οι οποίες όμως δεν είναι συχνές στα παιδιά.

Οι ψείρες γεννάνε τα αυγά τους πάνω στην τρίχα πολύ κοντά στο δέρμα του κεφαλιού. Μετά από περίπου μία εβδομάδα τα αυγά εκκολάπτονται και η νέα ψείρα εγκαταλείπει το αυγό, αφήνοντας ένα άδειο κέλυφος άσπρου γυαλιστερού  χρώματος που λέγεται κόνιδα (συχνά συγχέεται με την πιτυρίδα). Οι ψείρες, παρόλο που δεν έχουν την ικανότητα να πετάνε, μεταφέρονται εύκολα από παιδί σε παιδί μέσω της στενής επαφής, κυρίως όταν τα κεφάλια τους έρχονται σε άμεση επαφή το ένα με το άλλο. Η κοινή χρήση αντικειμένων όπως καπέλα, χτένες, μαξιλάρια μπορεί να συμβάλει στην ευκολότερη μετάδοση της ψείρας μεταξύ των παιδιών.

Σημάδια που μπορούν να σας οδηγήσουν στην υποψία ότι το παιδί  σας μπορεί να έχει ψείρες είναι:

• Η φαγούρα ή ο ερεθισμός στο κεφάλι, κυρίως πίσω από τα αυτιά και στο πίσω μέρος του κεφαλιού (η φαγούρα δεν είναι πάντα το πρώτο σύμπτωμα και μερικές φορές μπορεί να απουσιάζει)
• Ο εντοπισμός κόνιδας που όμως δεν υποδηλώνει πάντα ενεργό μόλυνση
• Η παρουσία μαύρων κόκκων στο μαξιλάρι (είναι τα απόβλητα της ψείρας)

Εάν εντοπίσετε κάτι από τα παραπάνω ή παρουσιαστούν κρούσματα στο άμεσο περιβάλλον του παιδιού (οικογένεια, σχολείο), οφείλετε να ελέγξετε σχολαστικά τα μαλλιά και το δέρμα του κεφαλιού του με τον ακόλουθο τρόπο:

• Βρέξτε καλά τα μαλλιά του και χτενίστε τα με το ειδικό χτενάκι
• Το χτένισμα των μαλλιών όλου του κεφαλιού προτείνεται να γίνεται τμηματικά, σε συνθήκες καλού φωτισμού και πάνω από μια ανοιχτόχρωμη επιφάνεια (χαρτί, πετσέτα, νιπτήρας) ώστε να είναι ευκολότερος ο εντοπισμός των αυγών ή της ψείρας στο κεφάλι, στη χτένα ή στη λευκή επιφάνεια.

Θεραπεία θα πρέπει να ακολουθήσετε, μόνο αν βρεθεί ενεργός πάθηση δηλ. ζωντανές ψείρες ή εκκολαπτόμενα αυγά, σε συνεννόηση πάντα με τον παιδίατρό σας ή τον δερματολόγο. Αυγά που βρίσκονται κολλημένα στην τρίχα και σε απόσταση πάνω από 1,5 εκατοστό από το δέρμα (κόνιδες), έχουν ήδη εκκολαφθεί και δεν δηλώνουν ενεργή μόλυνση.

Εάν διαπιστώσετε ότι υπάρχουν ψείρες στα μαλλιά του παιδιού σας, υπάρχουν δύο βασικοί τρόποι αντιμετώπισης:

α) απομάκρυνση των ψειρών και των αυγών τους με τη χρήση ειδικής μεταλλικής χτένας σε βρεγμένα μαλλιά (μετά τη χρήση μαλακτικής κρέμας) για χρονικό διάστημα περίπου 2 εβδομάδων και

 β) χρήση ειδικών εγκεκριμένων* σαμπουάν, λοσιόν ή φαρμακευτικών προϊόντων που περιέχουν ουσίες που σκοτώνουν τις ψείρες. Πολλοί γονείς χρησιμοποιούν για την καταπολέμηση των ψειρών διάφορα φυτικά έλαια ή αποστάγματα. Η αποτελεσματικότητα αυτών των μεθόδων είναι αμφίβολη.

Σε καμιά περίπτωση δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείτε πετρέλαιο ή άλλα παρόμοια επικίνδυνα υλικά.

*Εγκύκλιοι ΕΟΦ 13/11/1984, Αρ. Πρωτοκόλλου ΕΟΦ: 35474, Αρ. Πρωτοκόλλου ΣΦΕΕ: 346

Απλές οδηγίες αντιμετώπισης:

• Για παιδιά <2 ετών, συμβουλευτείτε τον παιδίατρό σας πριν χρησιμοποιήσετε κάποιο φαρμακευτικό προϊόν. Ορισμένα προϊόντα δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται σε μικρά παιδιά. Διαβάστε πολύ προσεκτικά τις οδηγίες χρήσης.
• Εάν ένα παιδί εμφανίσει ψείρες, όλα τα μέλη της οικογένειας θα πρέπει να ελεγχθούν και όσα αντιμετωπίζουν παρόμοιο πρόβλημα θα πρέπει να λάβουν ταυτόχρονα θεραπεία. 
• Χρησιμοποιήστε προσεκτικά το σαμπουάν ή την ειδική λοσιόν σύμφωνα με τις οδηγίες χρήσης και για οποιαδήποτε απορία  συμβουλευτείτε τον παιδίατρο ή τον δερματολόγο σας.
• Επαναλάβατε τη θεραπεία άλλη μια φορά μετά από 7-10 ημέρες.

Υπάρχει πιθανότητα οι ψείρες να μην αντιμετωπιστούν επιτυχώς μετά τη θεραπεία, είτε γιατί αυτή δεν εφαρμόστηκε σωστά, είτε γιατί ενδέχεται οι ψείρες να έχουν αναπτύξει αντοχή στο συγκεκριμένο φάρμακο. Ζητείστε από τον γιατρό  σας να σας προτείνει κάποιο άλλο προϊόν και επαναλάβατε τις οδηγίες.

• Χρησιμοποιήστε τα ειδικά μεταλλικά χτενάκια για την απομάκρυνση των αυγών που είναι κολλημένα στις τρίχες. Η διαδικασία θα πρέπει να επαναλαμβάνεται περιοδικά.
• Απολυμάνετε αντικείμενα όπως χτένες, βούρτσες κ.λπ. για μια ώρα σε οινόπνευμα ή πλύνετέ τα με ζεστό νερό και σαπούνι.
• Βάλτε στο πλυντήριο όλα τα ρούχα και τα σεντόνια που χρησιμοποίησε το παιδί τον τελευταίο καιρό πριν τη θεραπεία. Χρησιμοποιείστε πρόγραμμα με υψηλή θερμοκρασία (>600 C).  Για ρούχα που δεν μπορούν να πλυθούν στο πλυντήριο (καπέλα, παλτά) χρησιμοποιήστε στεγνό καθάρισμα ή κλείστε τα καλά σε μια πλαστική σακούλα για 2 εβδομάδες.
• Μην εφαρμόζετε προληπτική φαρμακευτική θεραπεία σε άλλα μέλη της οικογένειας.
• Το υπερβολικό κόψιμο των μαλλιών του παιδιού (πολύ κοντά) δεν έχει κανένα θεραπευτικό αποτέλεσμα αλλά ούτε και το προστατεύει μελλοντικά από το να κολλήσει ξανά.

Είναι σημαντικό να ελέγχετε τακτικά τα μαλλιά του παιδιού σας για πιθανή παρουσία ψειρών, ειδικά σε περίπτωση που αναφέρονται παρόμοια περιστατικά στο σχολείο του. Παράλληλα, εάν το παιδί σας εμφανίσει ψείρες θα πρέπει να ενημερώσετε σχετικά το σχολείο του ή τον παιδικό σταθμό. Εφόσον το παιδί σας λάβει την κατάλληλη θεραπεία δεν υπάρχει λόγος να απέχει από το σχολείο του.