Ουρολοιμώξεις

Οι λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος ή ουρολοιμώξεις  είναι συχνές στα παιδιά και εκτιμάται ότι μέχρι την ηλικία των 5 ετών, περίπου το 8% των κοριτσιών και το 1–2 % των αγοριών θα έχουν εμφανίσει ουρολοίμωξη τουλάχιστον μια φορά.

Το ουροποιητικό σύστημα αποτελείται από τους νεφρούς- που φιλτράρουν το αίμα και αποβάλλουν τις άχρηστες ουσίες μέσω των παραγόμενων ούρων-, τους ουρητήρες, την ουροδόχο κύστη και την ουρήθρα. Τα ούρα που παράγονται από τους νεφρούς  μεταφέρονται με τους ουρητήρες στην ουροδόχο κύστη και από εκεί αποβάλλονται από το σώμα μέσω της ουρήθρας. Αν ένας μικροοργανισμός προσβάλλει ένα από τα παραπάνω όργανα, τότε η λοίμωξη αυτή ονομάζεται ουρολοίμωξη. Ανάλογα με την εστία της ουρολοίμωξης, αυτή ονομάζεται:

• ουρηθρίτιδα που συχνά συνυπάρχει με κυστίτιδα
• κυστίτιδα
• πυελονεφρίτιδα  που είναι λοίμωξη της εισόδου των νεφρών(πυέλου) και των νεφρών και είναι η πιο σοβαρή ουρολοίμωξη

Περίπου το 90% των ουρολοιμώξεων είναι κυστίτιδες και είναι συχνότερες στα κορίτσια.

Οι μικροοργανισμοί εισέρχονται στο ουροποιητικό σύστημα  είτε μέσω του έξω στομίου της ουρήθρας (ανιούσες ουρολοιμώξεις) είτε, κυρίως στα βρέφη, μέσω της κυκλοφορίας του αίματος (κατιούσες ουρολοιμώξεις). Τις περισσότερες φορές, η μεταφορά των μικροοργανισμώνγίνεται από την περιοχή του πρωκτού, λόγω της μικρής απόστασής του από την ουρήθρα. Οι ουρολοιμώξεις είναι συχνότερες στα κορίτσια γιατί η ουρήθρα τους είναι μικρότερη σε μήκος και πιο κοντά στον πρωκτό.

Παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση ουρολοιμώξεων στα παιδιά είναι:

• διάφορες ανατομικές ανωμαλίες στη δομή και τη λειτουργία του ουροποιητικού συστήματος  όπως  η παλινδρόμηση των ούρων από την κύστη στους ουρητήρες
• κακές συνθήκες υγιεινής όπως λανθασμένος τρόπος καθαρισμού της γεννητικής περιοχής με φορά από τον πρωκτό προς την ουρήθρα

Επιβαρυντικοί παράγοντες είναι το οικογενειακό ιστορικό ουρολοιμώξεων και η χρήση αφρόλουτρων και ερεθιστικών σαπουνιών.

Τα συμπτώματα ποικίλλουν και εξαρτώνται από την ηλικία του παιδιού και το σημείο της λοίμωξης. Στα βρέφη και τα μικρά παιδιά τα συμπτώματα είναι συνήθως άτυπα και το παιδί μπορεί να είναι ανήσυχο, να μην έχει όρεξη να φάει, να έχει εμετούς ή διάρροιες. Μερικές φορές το μόνο σύμπτωμα μπορεί να είναι ο πυρετός. Στα μεγαλύτερα παιδιά το είδος των συμπτωμάτων είναι πιο τυπικό και σχετίζεται  με την εστία της λοίμωξης.

Έτσι, ένα παιδί με κυστίτιδα μπορεί να:

•  αισθάνεται κάψιμο ή πόνο κατά την ούρηση
• έχει αυξημένη επιθυμία για ούρηση ή συχνοουρία, αν και η ποσότητα των αποβαλλόμενων ούρων είναι πολύ μικρή
• έχει ή όχι πυρετό
• έχει πόνο χαμηλά στην πλάτη ή στην κοιλιά
• έχει θολά ούρα ή ούρα που περιέχουν αίμα ή έχουν δυσάρεστη μυρωδιά

Εάν οι γονείς διαπιστώσουν κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα θα πρέπει να  ενημερώσουν άμεσα τον παιδίατρο. Οιουρολοιμώξεις που παραμένουν χωρίς θεραπεία για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να οδηγήσουν σε βλάβες των νεφρών, κυρίως σε μικρά παιδιά κάτω των 6 ετών. Εφόσον από το ιστορικό και την κλινική εξέταση από τον παιδίατρο τεθεί η υποψία ουρολοίμωξης η διάγνωση επιβεβαιώνεται ή αποκλείεται με την καλλιέργεια δείγματος ούρων.

Οι περισσότερες ουρολοιμώξεις θεραπεύονται αποτελεσματικά σε διάστημα περίπου μιας εβδομάδας με τη χορήγηση της κατάλληλης αντιβιοτικής αγωγής. Τα συμπτώματα συνήθως αρχίζουν να υποχωρούν μετά από 2–3 ημέρες, αλλά είναι πολύ σημαντικό να ακολουθηθεί πιστά η λήψη της αντιβίωσης για όσο χρονικό διάστημα έχει συστήσει ο παιδίατρος.

Σε μερικές περιπτώσεις, όπως:

• σοβαρή εμπύρετη ουρολοίμωξη που δεν ανταποκρίνεται στα αντιβιοτικά τις πρώτες 48 ώρες,
• ύπαρξη άτυπων συμπτωμάτων
• επανειλημμένα επεισόδια ουρολοιμώξεων
• ουρολοιμώξεις σε πολύ μικρή ηλικία

είναι πιθανό ο παιδίατρος να συστήσει επιπρόσθετες εξετάσεις με στόχο τον λεπτομερή έλεγχο του ουροποιητικού συστήματος και τη διαπίστωση ή όχι συγγενών ανωμαλιών.

Σημαντικοί κανόνες για την πρόληψη των ουρολοιμώξεων είναι:

• η συχνή αλλαγή πάνας
• ο σωστός καθαρισμός και η υγιεινή της γεννητικής περιοχής (καθαρισμός με φορά από μπροστά προς τα πίσω για τα κορίτσια)
• η εκπαίδευση των παιδιών να πηγαίνουν συχνά στην τουαλέτα
• η αποφυγή χρήσης αφρόλουτρων και ισχυρών/ερεθιστικών σαπουνιών, κυρίως από τα νεαρά κορίτσια
• η χρήση βαμβακερών εσώρουχων και η αποφυγή συνθετικών υφασμάτων και στενών εσωρούχων, γιατί ευνοούν την ανάπτυξη μικροοργανισμών
• η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων νερού

Υπάρχουν ορισμένες ενδείξεις ότι η κατανάλωση χυμού cranberry,λειτουργεί προστατευτικά στην εμφάνιση ουρολοιμώξεων, χωρίς όμως ισχυρή επιστημονική τεκμηρίωση.