Οδοντοφυΐα
Η καλή στοματική υγιεινή και η σωστή περιποίηση των δοντιών είναι πολύ σημαντική για τη συνολικότερη υγεία του παιδιού και θα πρέπει να ξεκινήσει από τον πρώτο κιόλας χρόνο ζωής. Τα πρώτα δόντια του παιδιού, τα οποία ονομάζονται και νεογιλά, δίνουν σχήμα στο παιδικό πρόσωπο, προετοιμάζουν το έδαφος για την ανατολή των μόνιμων δοντιών και παίζουν βασικό ρόλο στη μάσηση και στην ομιλία. Οι παραπάνω λόγοι καθιστούν ιδιαίτερα σημαντική τη φροντίδα και των νεογιλών δοντιών, παρά την προσωρινή τους φύση.
Συνήθως, τα πρώτα δόντια ανατέλλουν γύρω στον 6ο μήνα. Μπορεί όμως να εμφανιστούν ακόμη και από τον 3ο μήνα ή και αρκετά αργότερα από τον 6ο μήνα χωρίς αυτό να αποτελεί πρόβλημα. Αν και κάθε παιδί έχει τον δικό του ρυθμό, συνήθως η ανατολή του συνόλου των νεογιλών δοντιών ολοκληρώνεται έως την ηλικία των 3 ετών.
Σε κάθε γνάθο τα νεογιλά δόντια είναι 2 κεντρικοί τομείς/κοπτήρες, 2 πλάγιοι τομείς/κοπτήρες, 2 κυνόδοντες, 2 πρώτοι γομφίοι (πρώτοι τραπεζίτες) και 2 δεύτεροι γομφίοι (δεύτεροι τραπεζίτες). Ο συνολικός αριθμός των νεογιλών δοντιών είναι είκοσι (δέκα σε κάθε γνάθο).
Η σειρά και ο χρόνος εμφάνισης των νεογιλών δοντιών μπορεί να διαφέρει σε κάθε παιδί, συνήθως όμως τα πρώτα δόντια είναι οι 2 κεντρικοί τομείς στην κάτω γνάθο.
Παρακάτω παρουσιάζεται ενδεικτικά ο χρόνος εμφάνισης των νεογιλών δοντιών:
Κεντρικοί τομείς: 6–12 μήνες
Πλάγιοι τομείς: 9–16 μήνες
Κυνόδοντες: 16–23 μήνες
Πρώτοι γομφίοι: 13–19 μήνες
Δεύτεροι γομφίοι: 22–33 μήνες
Όταν ένα δόντι ξεκινάει την εμφάνισή του, μπορεί τα ούλα να είναι κόκκινα, πρησμένα ή ερεθισμένα. Το παιδί μπορεί να δείχνει σημάδια πόνου, αν και δεν συμβαίνει το ίδιο με κάθε δόντι. Περιστασιακά μέσα στην ημέρα μπορεί να είναι ανήσυχο, να κλαίει, να έχει διαταραγμένο νυχτερινό ύπνο, να εμφανίσει ελαφρά υψηλότερη θερμοκρασία από το φυσιολογικό (αλλά όχι πυρετό), να έχει αυξημένη έκκριση σάλιου, να έχει την επιθυμία να μασάει/δαγκώνει σκληρά αντικείμενα ή να τρίβει με τα δάκτυλά του τα ούλα ή και πολλές φορές το αυτί που βρίσκεται προς την ίδια πλευρά. Σε κάθε περίπτωση, αξίζει να σημειωθεί ότι η ανατολή των δοντιών είναι μια φυσιολογική διαδικασία, κρατάει πολλούς μήνες και δεν θα πρέπει, με ευκολία, οποιοδήποτε ανεξήγητο σύμπτωμα του παιδιού να αποδίδεται σε αυτή.
Για να ανακουφίσετε το παιδί σας από τα συμπτώματα της οδοντοφυΐας, μπορείτε να:
- κάνετε απαλό μασάζ στην περιοχή του ερεθισμένου ούλου με το πλυμένο, καθαρό σας δάκτυλο
- δώσετε στο παιδί να μασάει/δαγκώνει ειδικά παιχνίδια μάσησης, σχεδιασμένα από κατάλληλα υλικά
- χρησιμοποιήσετε πιπίλα αν το παιδί την επιθυμεί
Τις περισσότερες φορές, δεν απαιτείται η χορήγηση κάποιου παυσίπονου σε σιρόπι. Οι παυσίπονες γέλες (gel) συνήθως έχουν αποτελέσματα μικρής διάρκειας και θα πρέπει να χρησιμοποιούνται προσεκτικά και σε ελεγχόμενη ποσότητα.
Εάν το παιδί έχει εμφανή σημάδια αδιαθεσίας, δεν τρώει ή εμφανίσει υψηλό πυρετό, πιθανότατα τα συμπτώματα δεν σχετίζονται με τα δόντια και θα πρέπει να συμβουλευτείτε τον παιδίατρό σας.
Περιποίηση δοντιών
Η φροντίδα των δοντιών οφείλει να ξεκινάει με την εμφάνιση των νεογιλών δοντιών και να γίνεται από τους γονείς.
Παρακάτω αναφέρονται ορισμένες πρακτικές συμβουλές για την καθημερινή περιποίηση των νεογιλών δοντιών του παιδιού σας:
- Αρχικά, με μία γάζα βρεγμένη με νερό και χρησιμοποιώντας το δάκτυλο του χεριού σας, καθαρίζετε προσεκτικά την εσωτερική και την εξωτερική επιφάνεια των δοντιών.
- Σταδιακά, καθώς εμφανίζονται και τα πίσω δόντια προτείνεται να αρχίσετε να χρησιμοποιείτε μια ειδική μαλακή παιδική οδοντόβουρτσα.
- Στα αρχικά στάδια ή αν το παιδί δεν ανέχεται την παιδική οδοντόβουρτσα, μπορείτε να χρησιμοποιείτε ειδική βρεφική οδοντόβουρτσα-γάντι.
- Ο καθαρισμός των δοντιών θα πρέπει να γίνεται πρωί και βράδυ, μόνο με νερό και με μορφή παιχνιδιού, ώστε να γίνει για το παιδί μια εύκολα αποδεκτή συνήθεια.
- Δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται οδοντόκρεμα σε παιδιά μικρότερα των 18 μηνών εκτός εάν συστήσει κάτι διαφορετικό ο παιδοοδοντίατρος.
- Στο διάστημα από 18 μηνών έως 3 ετώνμπορείτε να χρησιμοποιείτε ειδική παιδική οδοντόκρεμα με την κατάλληλη περιεκτικότητα σε φθόριο σύμφωνα με τις συστάσεις του γιατρού σας. Η ποσότητα της οδοντόκρεμας πρέπει να έχει το μέγεθος φακής. Το παιδί ενθαρρύνεται να φτύνει την ποσότητα που περισσεύει.
- Εκτός από τη φροντίδα των δοντιών, πολύ σημαντικό για την υγιεινή των δοντιών είναι η αποφυγή ή ο περιορισμός των τροφών που περιέχουν ζάχαρη. Εάν δώσετε κάποιο γλυκό, είναι προτιμότερο να το δώσετε μαζί με κάποιο γεύμα και κατά προτίμηση όχι το βράδυ. Όσο μεγαλύτερη είναι η χρονική διάρκεια επαφής της ζάχαρης με τα δόντια τόσο μεγαλύτερο το πρόβλημα που δημιουργεί (έτσι είναι προτιμότερο ένα γλυκό από ένα γλειφιτζούρι ή μια καραμέλα).
- Για την αποφυγή δημιουργίας τερηδόνας το μωρό δεν θα πρέπει να κοιμάται με το μπιμπερό στο στόμα.
Με τη συμπλήρωση της εμφάνισης των νεογιλών δοντιών, προτείνεται να προγραμματιστεί μια πρώτη επίσκεψη του παιδιού σας στον οδοντίατρο, ο οποίος θα αποφασίσει για τη συχνότητα των επισκέψεων και το είδος των πιθανών παρεμβάσεων.
Παράλληλα με την υγιεινή των παιδικών δοντιών, εξίσου σημαντική είναι και η καλή υγιεινή στόματος και δοντιών των γονέων. Δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να δίνετε φαγητό ή πιπίλα στο παιδί σας αφού πρώτα τα έχετε βάλει στο στόμα σας, γιατί με αυτόν τον τρόπο μπορεί να του μεταδώσετε μικρόβια.
Τα νεογιλά δόντια σταδιακά αντικαθίστανται από τα μόνιμα δόντια μεταξύ 6–13 ετών.