Χορήγηση φαρμάκων

Όταν τα παιδιά δεν αισθάνονται καλά ή είναι άρρωστα, οι γονείς νιώθουν την ανάγκη να κάνουν κάτι ώστε να τα βοηθήσουν να γίνουν καλύτερα όσο γίνεται γρηγορότερα.

Τα φάρμακα όμως δεν είναι πάντα απαραίτητα. Οι περισσότερες ασθένειες των παιδιών οφείλονται σε ιώσεις και  υποχωρούν μόνες τους. Επιπλέον, ενισχύουν το ανοσοποιητικό τους σύστημα και  κάνουν τα παιδιά πιο δυνατά και ικανά να αντισταθούν σε παρόμοιες καταστάσεις στο μέλλον.

Τρόποι προμήθειας φαρμάκων:

• Φάρμακα που μπορούν να αγοράσουν οι γονείς από το φαρμακείο χωρίς συνταγή γιατρού
• Φάρμακα που πρέπει πρώτα να τα συνταγογραφήσει γιατρός.

Σχετικά με τα φάρμακα που αγοράζονται χωρίς συνταγή γιατρού, οι γονείς θα πρέπει να γνωρίζουν τα εξής:

• Τα φάρμακα αυτά δεν είναι χωρίς παρενέργειες.
•  Όπως όλα τα φάρμακα, μπορεί να έχουν επιπτώσεις αν δεν ληφθούν με τον σωστό τρόπο. Πριν τη χορήγηση του φαρμάκου στο παιδί, θα πρέπει να είναι σίγουροι για τον τρόπο που θα το χρησιμοποιήσουν.
• Είναι σημαντικό να ζητείται η συμβουλή του παιδιάτρου πριν δοθεί το οποιοδήποτε φάρμακο στο παιδί, ειδικά την πρώτη φορά.

Οι οδηγίες χρήσης του φαρμάκου, δίνουν σημαντικές πληροφορίες ως προς:

• Ποια δραστική ουσία περιέχει
• Τη δραστικότητα του φαρμάκου
• Πώς θα χρησιμοποιηθεί
• Τις αντενδείξεις και τις ανεπιθύμητες ενέργειες που μπορεί να έχει
• Τις πιθανές παρενέργειες

Οι γονείς θα πρέπει να είναι σίγουροι για τη δόση του φαρμάκου πριν το χορηγήσουν.

Πρακτικές οδηγίες για γονείς:

• Βεβαιωθείτε ότι το φάρμακο που θα χορηγήσετε είναι ασφαλές για την ηλικία του παιδιού σας. Αν δεν είστε σίγουροι θα πρέπει να συμβουλευτείτε τον παιδίατρό σας.
• Ακολουθείτε τις οδηγίες σχετικά με το πώς θα πρέπει να ληφθεί το συγκεκριμένο φάρμακο. Για παράδειγμα, υπάρχουν φάρμακα που στις οδηγίες αναφέρεται ότι θα πρέπει να λαμβάνονται με φαγητό ή γάλα. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να επηρεάσουν το στομάχι ή ότι το φαγητό διευκολύνει την απορρόφησή τους. Στην περίπτωση αυτή, το παιδί θα πρέπει να φάει κάτι λίγο πριν ή αμέσως μετά τη χορήγηση του φαρμάκου. Άλλα φάρμακα πάλι, μπορεί να αναφέρουν ότι θα πρέπει να ληφθούν με άδειο στομάχι. Αυτό σημαίνει ότι το γεμάτο στομάχι με φαγητό μπορεί να τα εμποδίσει να λειτουργήσουν σωστά ή μπορεί να καθυστερήσει αλλά και να μειώσει την απορρόφησή τους. Σ΄ αυτή την περίπτωση, το παιδί πρέπει να πάρει το φάρμακο 1 ώρα πριν ή 2 ώρες μετά το γεύμα. Μερικά φάρμακα αλληλεπιδρούν με συγκεκριμένα τρόφιμα ή θρεπτικά συστατικά και οι γονείς θα πρέπει να το λαμβάνουν υπόψη κατά τη χορήγησή τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα σκευάσματα σιδήρου που θα πρέπει να λαμβάνονται σε χρονική απόσταση από τα γαλακτοκομικά προϊόντα.
• Χορηγείστε τις συνιστώμενες ποσότητες του φαρμάκου στα κατάλληλα χρονικά μεσοδιαστήματα. Ορισμένοι γονείς δίνουν στα παιδιά τους μεγαλύτερη δόση από αυτή που πρέπει. Αυτό δεν θα τα βοηθήσει να γίνουν καλά γρηγορότερα. Αντίθετα μπορεί να γίνει επικίνδυνο, ειδικά αν επαναληφθεί για μέρες.
• Πολλά φάρμακα  χρειάζονται ανακίνηση  πριν τη χορήγησή τους και αυτό αναφέρεται στη συσκευασία τους.
• Ελέγχετε πάντα την ημερομηνία λήξης των φαρμάκων και μην τα χρησιμοποιείτε μετά την λήξη τους.
• Μη δίνετε φάρμακα στο παιδί σας που έχουν συνταγογραφηθεί ή αγοραστεί για κάποιον άλλο.
• Φυλάξτε τα φάρμακα σε χώρο όπου δεν αναπτύσσονται θερμοκρασίες που μπορεί να τα αλλοιώσουν και που δεν είναι προσβάσιμος στα παιδιά.
• Συζητείστε με τον παιδίατρό σας πληροφορίες σχετικές με το φάρμακο όπως:

• τον τρόπο με τον οποίο το φάρμακο θα βοηθήσει το παιδί σας
• πως θα το χρησιμοποιήσετε
• αν έχει παρενέργειες
• τι πρέπει να κάνετε αν το παιδί «φτύσει» το φάρμακο ή το κάνει εμετό αμέσως μετά τη λήψη του ή μετά από ώρα
• αν το φάρμακο κυκλοφορεί σε μορφή που λαμβάνεται πιο εύκολα ή πιο ευχάριστα από το παιδί (π.χ. μασώμενα δισκία ή  υγρή μορφή)
• πόσο γρήγορα θα φανούν τα αποτελέσματα του φαρμάκου (πότε θα αρχίσει να βελτιώνεται η κατάσταση του παιδιού)
• αν το φάρμακο μπορεί να αλληλεπιδράσει με κάτι άλλο που παίρνει το παιδί
• αν χρειάζεται να φυλάσσεται  στο ψυγείο.

Πολλές από αυτές τις πληροφορίες μπορούν να δοθούν και από τον φαρμακοποιό.

Φάρμακα σε υγρή μορφή

• Πολλά από τα φάρμακα που προορίζονται για παιδιά είναι σε υγρή μορφή. Τα φάρμακα σε υγρή μορφή, είναι ευκολότερα για τα παιδιά πρέπει όμως να χρησιμοποιούνται σωστά.
• Σε πολλά φάρμακα σε υγρή μορφή  αναφέρεται ότι θα πρέπει να ανακινηθούν πριν τη χορήγησή τους.
• Για τη χορήγηση φαρμάκου σε υγρή μορφή υπάρχει ποικιλία επιλογών. Ο πιο κατάλληλος τρόπος υπαγορεύεται  κυρίως από την ηλικία του παιδιού και την προθυμία του να πάρει το φάρμακο.
• Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σταγονόμετρο, σύριγγα, δοσομετρικό ποτηράκι, ή κουταλάκι, που μπορεί να υπάρχει στη συσκευασία του φαρμάκου. Αν δεν υπάρχει τίποτε από όλα αυτά στη συσκευασία, ρωτήστε τον παιδίατρο ή τον φαρμακοποιό. Για τα μωρά που δεν έχουν συνηθίσει ακόμη να πίνουν από ποτηράκι, η σύριγγα είναι μια καλή επιλογή.
• Οποιαδήποτε μέθοδο και να χρησιμοποιήσετε θα πρέπει να φροντίζετε το παιδί να λαμβάνει όλη την ποσότητα φαρμάκου κάθε φορά.

Μέτρηση υγρών φαρμάκων

Τα φάρμακα μπορούν να μετρηθούν με διαφορετικούς τρόπους. Η δόση μπορεί να αναφέρεται στις οδηγίες σε:

• κουταλάκι του γλυκού (tsp)
•  κουτάλι της σούπας (Tbspor TBSP)
• μιλιλίτρα (mL, ml, ή mLs).

Η χωρητικότητα των κουταλιών που αναφέρονται στις δοσολογίες των φαρμάκων είναι:

• 1 κουταλάκι του γλυκού (tsp) = 5 mL
• 1 κουτάλι της σούπας (TBSP) = 15 mL
• 3 κουταλάκια του γλυκού (tsp) = 1 κουτάλι της σούπας (TBSP)

Τα κουτάλια και τα κουταλάκια του σπιτιού δεν έχουν όμως συνήθως σταθερό μέγεθος και μπορεί να είναι πολύ μικρότερα.  Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ένα κουτάλι του σπιτιού αφού προηγουμένως μετρήσετε τη χωρητικότητά του.

Δοσομετρικό κουτάλι

• Αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί καλύτερα σε παιδιά που μπορούν να καταπιούν από κουτάλι.
• Χρησιμοποιείστε μόνο το κουτάλι που υπάρχει στη συσκευασία του φαρμάκου. Προσέξτε τις ενδείξεις στο κουτάλι ώστε το παιδί να πάρει τη σωστή ποσότητα φαρμάκου.

Σταγονόμετρο ή σύριγγα

• Διαβάζετε προσεκτικά τις οδηγίες για να δείτε πόσο φάρμακο θα δώσετε στο παιδί σας.
• Προσέξτε τις ενδείξεις πάνω στο σταγονόμετρο ή στη σύριγγα και γεμίστε μέχρι τη σωστή ένδειξη.
• Αν δεν είστε σίγουροι, μπορείτε να ζητήσετε από τον φαρμακοποιό σας να σημειώσει τη σωστή ένδειξη.
• Αν η σύριγγα έχει καπάκι με βελόνα, πετάξτε το πριν τη χρησιμοποιήσετε.
• Προσπαθήστε να τοποθετήσετε το φάρμακο στο πλάι του στόματος, δίπλα στη γλώσσα. Έτσι το παιδί  θα το καταπιεί ευκολότερα. Αν ρίξετε το φάρμακο στο πίσω μέρος του λαιμού του παιδιού, αυτό μπορεί να το πνίξει. 

Δοσιμετρικό ποτηράκι

• Τα υγρά φάρμακα μπορούν επίσης να μετρηθούν με δοσομετρικό ποτηράκι, που συχνά υπάρχει στη συσκευασία του συγκεκριμένου φαρμάκου. Τα καπάκια διαφορετικών φαρμάκων δεν πρέπει να μπερδεύονται, γιατί μπορεί να γίνει κάποιο λάθος στη δόση.
• Προσέχετε τις ενδείξεις (γραμμές και γράμματα) πάνω στο ποτηράκι και γεμίστε έως την ένδειξη που πρέπει.
• Ζητήστε από τον φαρμακοποιό σας  να σημειώσει τη σωστή ένδειξη αν δεν είστε σίγουροι.
• Ακουμπάτε πάντα το ποτηράκι σε επίπεδη επιφάνεια πριν το γεμίσετε.                          

Τεχνική χορήγησης υγρών φαρμάκων

Ο τρόπος χορήγησης φαρμάκων που βρίσκονται σε υγρή μορφή εξαρτάται από την ηλικία του παιδιού (βρέφος/νήπιο/μεγαλύτερο παιδί) και από την ικανότητα συνεργασίας του. Ο εξαναγκασμός του παιδιού να πάρει το φάρμακο, μπορεί να προκαλέσει εμετό ή πνιγμό. Είναι σημαντικό να εξηγήσετε στο νήπιο και στο μεγαλύτερο παιδί την αναγκαιότητα της χορήγησης του συγκεκριμένου φαρμάκου και να είστε σταθεροί και συνεπείς με τη συγκεκριμένη απόφασή σας. Η  συμφωνία με το παιδί  και ο κατάλληλος  χειρισμός ίσως μειώσουν την αντίσταση από μέρους του παιδιού.

Για να χορηγήσετε ένα υγρό φάρμακο, το παιδί πρέπει να είναι καθισμένο σε όρθια θέση (ποτέ ξαπλωμένο):

• Βάλτε τη σύριγγα στο πλάι του στόματος, πίσω από τα δόντια ή τα ούλα. Μερικά παιδιά συνεργάζονται καλύτερα αν τα αφήσετε να κρατάνε τη σύριγγα και να τη βάλουν στο στόμα τους. Μετά το μόνο που έχετε να κάνετε είναι να σπρώξετε το έμβολο. 
• Ο στόχος είναι να ρίξετε το φάρμακο στο κάτω μέρος της γλώσσας ή στο εσωτερικό του μάγουλου.
• Αποφύγετε να το ρίξετε στο πίσω μέρος του λαιμού διότι μπορεί να προκαλέσει πνιγμό.
• Αν το παιδί δεν συνεργάζεται, συνήθως χρειάζεται η συμμετοχή 2 ενηλίκων για τη χορήγηση του φαρμάκου. Ο ένας ενήλικας θα πρέπει να κρατάει το παιδί στην αγκαλιά του καθιστό, χρησιμοποιώντας τα χέρια του για να περιορίσει τις κινήσεις του παιδιού με τα χέρια και το κεφάλι του.  Ο άλλος ενήλικας θα δώσει το φάρμακο, κρατώντας τη σύριγγα με το ένα χέρι ενώ με το άλλο ανοίγει το στόμα του παιδιού, σπρώχνοντας το πηγούνι του προς τα κάτω. Χρειάζεται να βάλει τη σύριγγα ανάμεσα στα δόντια και να ρίξει το φάρμακο στο εσωτερικό του μάγουλου, όπου δεν υπάρχουν γευστικοί υποδοχείς.
• Μετά το τέλος της χορήγησης, μιλήστε με το παιδί και εξηγήστε του ότι την επόμενη φορά με τη βοήθειά του δεν θα γίνει με αυτό τον τρόπο η διαδικασία.
• Δώστε μια ζεστή αγκαλιά στο παιδί σας. Μια μικρή θετική ενίσχυση όπως να φάει κάτι που του αρέσει ή να βγει για μια ευχάριστη βόλτα μπορεί να βοηθήσουν στη μελλοντική του συνεργασία.
• Για τα παιδιά που δεν πίνουν με τίποτα το αντιπυρετικό, οι γονείς μπορούν να ρωτήσουν τον παιδίατρό τους εναλλακτικά για τη χρήση υπόθετων.
• Αν η γεύση του φαρμάκου είναι άσχημη, υπάρχουν μερικοί τρόποι που μπορείτε να δοκιμάσετε ώστε το παιδί να το πάρει με προθυμία:

• Η ανάμιξη του φαρμάκου με μικρή ποσότητα υγρού ή μαλακού φαγητού π.χ. γιαούρτι, μπορεί να βοηθήσει τη λήψη του. Βεβαιωθείτε ότι δεν θα αλλάξει η αποτελεσματικότητα του φαρμάκου με την ανάμιξή του με φαγητό. Χρησιμοποιήστε μικρή ποσότητα φαγητού και σιγουρευτείτε ότι το παιδί έφαγε όλη την ποσότητα ώστε να πάρει τη σωστή δόση φαρμάκου. Προσοχή: αν το παιδί αρνείται έντονα τη λήψη κάποιου φαρμάκου και αντιληφθεί ότι οι γονείς το αναμιγνύουν με κάποια τροφή ώστε να το πάρει, μπορεί να σταματήσει να τρώει τη συγκεκριμένη τροφή επειδή φοβάται ότι κάθε φορά θα περιέχει το φάρμακο.
• Αποφύγετε την ανάμιξη σε μπιμπερό, γιατί ένα μωρό που δεν θα πιει όλο το μπουκάλι  δεν θα πάρει και τη σωστή δόση φαρμάκου.
• Ενημερώστε τον παιδίατρό σας ώστε να το λάβει υπόψη και να χορηγήσει, εάν είναι εφικτό, ένα φάρμακο με πιο ευχάριστη ή ανεκτή γεύση  για το παιδί.

• Αν το παιδί φτύσει ή κάνει εμετό μετά τη λήψη του φαρμάκου, μην του δώσετε επιπλέον δόση. Ενημερώστε τον παιδίατρο σας για να σας δώσει οδηγίες.

Τεχνική χορήγησης εισπνεόμενων  φαρμάκων   

Σε κάποιες περιπτώσεις, συνήθως αναπνευστικών προβλημάτων, ο γιατρός μπορεί να συνταγογραφήσει φάρμακα τα οποία λαμβάνονται με εισπνοές.  Αυτός ο τρόπος χορήγησης  είναι πολύ αποτελεσματικός, γιατί το φάρμακο πηγαίνει μέσω της αναπνευστικής οδού κατευθείαν στους πνεύμονες, εκεί όπου υπάρχει το πρόβλημα. Για τη λήψη αυτών των φαρμάκων, χρησιμοποιούνται  ειδικές μάσκες, νεφελοποιητές ή απευθείας εισπνοές, χωρίς να μεσολαβεί κάποια συσκευή.

• Η μέθοδος που θα επιλεγεί εξαρτάται από την ηλικία του παιδιού και ο γιατρός θα συστήσει τη σωστή μέθοδο για κάθε παιδί.
• Τόσο οι γονείς, όσο και τα μεγαλύτερα παιδιά χρειάζεται να εκπαιδευτούν στην εφαρμογή της σωστής τεχνικής, ώστε να είναι αποτελεσματική η θεραπεία.

Ανεπιθύμητες ενέργειες των φαρμάκων

• Αν πιστεύετε ότι το φάρμακο που παίρνει το παιδί σας του προκάλεσε κάποια αντίδραση όπως διαρροϊκές κενώσεις ή εξάνθημα, ενημερώστε άμεσα τον παιδίατρό σας.
• Αν ένα φάρμακο αποδεδειγμένα έχει προκαλέσει σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες στο παιδί πρέπει να σημειωθεί στο βιβλιάριο υγείας του παιδιού και να αναφέρεται από τον γονιό ή το πρόσωπο φροντίδας του παιδιού σε όλες τις μελλοντικές επισκέψεις του σε γιατρό.

Χρειάζεται πάντα να ενημερώνετε τον παιδίατρο ή τον φαρμακοποιό:

• Αν το παιδί σας παίρνει κάποιο άλλο φάρμακο.
• Αν το παιδί σας έχει οποιεσδήποτε αντιδράσεις στο φάρμακο.

Αν για κάποιο λόγο έχετε την υπόνοια ότι το παιδί σας πήρε κάποιο φάρμακο, καλέστε το Κέντρο Δηλητηριάσεων αμέσως.

Το Κέντρο Δηλητηριάσεων λειτουργεί όλες τις ημέρες και ώρες και οι πληροφορίες παρέχονται δωρεάν στο τηλέφωνο 210 7793777.